De gevolgen van niets ondernemen
Een crisis is niet altijd even duidelijk
Stel je eens voor: je zit rustig te rijden in de auto en plots steekt er een hert de baan over. Je hersenen reageren snel: ze schatten meteen in hoe accuut het gevaar is en vormen zich een beeld van welke catastrofe zich zou voordoen indien je niets onderneemt. Het is een crisis die meteen duidelijk is. Je hersenen doen je aldus snel het rempedaal indrukken om het voertuig nog net op tijd tot stilstand te brengen. Je ondernam snel actie en hebt de crisis kunnen ontwijken.
Het probleem zit hem in crisissen die niet meteen duidelijk zijn. In het Engels noemen ze dat ook wel a looming crisis. De crisis bevindt zich net achter de horizon, het dreigt een crisis te worden maar het is er nog geen. En net daarom spenderen de meeste mensen er geen aandacht aan. Door onduidelijkheid ondernemen we geen snelle actie.
En dan heb je nog de ergste van ze allemaal: de potentiële looming crisis. Het perfecte voorbeeld is besmet raken met het coronavirus. Dat zou een crisis zijn, maar aangezien je het virus niet kan zien is het niet duidelijk hoe sterk die crisis op jou afkomt. En je weet zelfs niet óf die crisis wel op jou afkomt. Voor hetzelfde geld begeef jij je nergens waar besmette personen zijn, en dus raak je nooit besmet. Vandaar dat het een potentiële crisis is. Je kan echter quasi nooit met zekerheid zeggen dat je je niet tussen besmette personen begeeft (er zijn ook presymptomatische en asymptomatische gevallen). Maar het is zomer, je wil met je vrienden afspreken en dus waag je het erop. Je volgt de maatregelen niet of niet meer goed en redeneert dat alles wel zal goedkomen.
Dat is wat we in België hebben gezien de voorbije weken, en daardoor is er nu een opvlakkering aan de gang. Een potentiële crisis voor jou kan dus wel leiden tot een echte crisis voor de grotere bevolking. Grappig genoeg gaat deze post over niets ondernemen, en in het licht van de Coronacrisis is dat eigenlijk wat iedereen zou moeten doen; binnen blijven en niets ondernemen. Maar dan ligt de economie plat, wat ook geen oplossing is. Je merkt dat het een complex probleem is waar verschillende aspecten in rekening gebracht moeten worden. Het is ook een probleem dat de hele bevolking aangaat; door als individuen te denken en handelen lossen we het probleem niet op. Dat is in de eerste plaats ook hoe de mens als soort succesvol geworden is, door effectieve samenwerking (leestip: Homo Deus, Yuval Noah Harari).
Niets doen en de gevolgen: 3 voorbeelden
Zo’n looming crisis inspireert vaak niet tot het (onmiddellijk) ondernemen van actie. En daarom wordt er meestal het omgekeerde gedaan: niets. Echter, op lange termijn is niets ondernemen bijna altijd de minst rendabele optie.
Het meest recente voorbeeld is de verschrikkelijke ontploffing in de haven van Beiroet. Grote hoeveelheden ammoniumnitraat werden veel te lang (onveilig) opgeslagen in een loods. Dit terwijl de voorraad oorspronkelijk vernietigd zou gaan worden na inbeslagname. De Libanese regering zette ondertussen alle betrokken havenopzichters op huisarrest wegens ‘jarenlange nalatigheid en gebrek aan actie’, schrijft VRT.
Een tweede voorbeeld vinden we in de antibiotica resistentie problematiek. Al jaren volgen organisaties als het WHO en CDC de resistentie van bacteriële pathogenen tegen antibiotica op de voet. Begin dit jaar schreef het WHO nog dat private investeringen en innovatie in de ontwikkeling van nieuwe antibiotica achteruit aan het gaan zijn. En de huidige Coronacrisis wakkert het probleem alleen verder aan. Al is het nieuwe Coronavirus een virus, wat niet te bestrijden is met antibiotica, worden ook klassieke antibiotica onnodig gebruikt om (misschien soms preventief) bijkomende infecties te voorkomen. Dit overmatig gebruik werkt een snellere resistentie in de hand.
Misschien nog het meest problematische voorbeeld van allemaal is de klimaatverandering. Opnieuw zaten we de afgelopen week met een hittegolf die dagrecords heeft gebroken hier in België. Nog steeds zitten we met een grondwaterniveau dat veel lager is dan goed is. Maar, toegegeven, op de meeste mensen heeft de klimaatverandering nog geen direct effect. En dan maakt het net zo gevaarlijk. In zijn meest recente blogpost vergelijkt Bill Gates de COVID-19 crisis met de klimaatcrisis die op ons afkomt. De huidige modellen voorspellen dat tegen 2060 de klimaatcrisis even dodelijk kan zijn als de huidige COVID-19 crisis. De economische schade zou even erg kunnen zijn als een COVID-19 crisis elke 10 jaren!
Hoe vermijden we een catastrofe?
Door actie te nemen en nu aan oplossingen te beginnen werken. Door vooruit te denken en een plan te maken om een crisis te vermijden. Door te investeren in wetenschap en innovatie. Door de generatie van morgen op te voeden en op te leiden met een sterke zin voor kritisch – en probleemoplossend denken. En door ons allemaal open te stellen voor verandering die zal bijdragen tot een betere wereld.
Ik geef je nog graag het ultieme ‘versla COVID’ advies mee: Was regelmatig je handen, hou minstens 1.5m afstand van mensen, hou een persoonlijke bubbel van maximum 5 personen per gezin aan, blijf thuis als je ziek bent en draag een mondmasker waar verplicht of nodig. Let’s go!